خاک گلدان شمعدانی را چه زمانی عوض کنیم؟ - گردش مهاجر

چرا شمعدانی به خاک تازه احتیاج دارد؟

شمعدانی مثل یک هنرمند است که برای خلق شاهکارهایش به ابزار خوب احتیاج دارد. خاک، مهم ترین ابزارش است. وقتی خاک گلدان مدت زیادی در همان حالت بماند، کم کم فشرده می گردد، مواد مغذی اش ته می کشد و دیگر نمی تواند آب و هوا را درست به ریشه ها برساند. شمعدانی هم بدون خاک خوب، نمی تواند برگ های سرسبز و گل های درخشانش را به ما نشان بدهد.

حالا چطور بفهمیم که خاک خسته شده و وقت تعویضش است؟ چندتا علامت واضح هست که مثل چراغ قرمز به ما هشدار می دهند. مثلاً اگر گل ها دیگر آن عظمت و رنگ و لعاب همیشگی را ندارند و انگار کوچک و بی حال شده اند، باید شک کنید که مشکل از خاک است. یا وقتی برگ ها زرد می شوند و یکی یکی می ریزند، انگار گیاه دارد به ما می گوید: یاریم کن! گاهی هم روی خاک یک لایه سفید یا شوره مانند می بینید که یعنی نمک ها و مواد معدنی زیادی جمع شده اند و ریشه ها را اذیت می نمایند. بدتر از همه، اگر خاک بوی بد و گندیده بدهد، یعنی قارچ ها و باکتری ها در آن لانه نموده اند و وقت یک خانه تکانی اساسی رسیده.

برخی وقت ها خاک هنوز نفس می کشد و فقط احتیاج به یک انرژی اضافه دارد. در این موقعیت ها، به جای اینکه کل خاک را عوض کنید، می توانید با چند ترفند ساده، جان تازه ای بهش بدهید. مثلاً از کودهای مخصوص گل های زینتی بهره ببرید که نیتروژن (برای برگ ها)، فسفر (برای ریشه ها) و پتاسیم (برای گل ها) دارند. یا یک لایه نازک خاک تازه روی گلدان بریزید که مثل یک میان وعده سبک، گیاه را سرحال کند.

اگر حس کردید زهکشی کم شده، کمی پرلیت یا شن ریزه قاطی خاک کنید که هوا بهتر جریان پیدا کند. اما اگر خاک بوی بد می دهد، پر از قارچ شده یا خیلی سفت و سنگین است، چاره ای جز تعویض کامل ندارید.

برترین زمان برای تعویض خاک شمعدانی کی است؟

شمعدانی هم مثل ما آدم ها با فصل ها حال و هوایش عوض می گردد. در پاییز و زمستان، گیاه آغاز به استراحت می نماید. ریشه ها کم کار می شوند و شمعدانی انرژی اش را برای بهار ذخیره می نماید. اگر در این موقع خاک را عوض کنید، ممکن است شمعدانی شوکه گردد و بگوید: الان وقت خوابم بود، چرا بیدارم کردی؟ برای همین، برترین زمان برای تعویض خاک، اوایل بهار است. وقتی که هوا نرم نرمک گرم می گردد، خورشید بیشتر می تابد و روزها طولانی تر می شوند، شمعدانی از خواب بیدار می گردد و آماده است که دوباره قد بکشد و گل بدهد. خاک تازه توی این فصل مثل یک صبحانه مفصل و خوشمزه است که به گیاه نیرو می دهد تا برگ های نو بزند و گل هایش را به رخ همه بکشد.

البته گاهی پیش می آید که نمی گردد منتظر بهار ماند. مثلاً اگر ریشه ها پوسیده باشند، خاک پر از قارچ شده یا گیاه حالش خیلی بد باشد، باید سریع دست به کار شد، حتی اگر وسط پاییز باشد.

خواندنی ها

راهنمای کامل پرورش و نگهداری گیاه شمعدانی در گلدان

تعویض خاک شمعدانی: راهنمای قدم به قدم

اول گلدان را کج کنید و با چند ضربه آرام به دیواره اش، خاک را شل کنید. بعد، مثل یک گنج باارزش، شمعدانی را با احتیاط بیرون بکشید. اگر ریشه ها خیلی به هم پیچیده و فشرده شده باشند، با دست یا یک چنگال کوچک، آروم آروم بازشان کنید.

حالا وقتش است که خاک کهنه را از ریشه ها جدا کنید. با دست یا یک برس نرم، خاک را بتکانید. توی این مرحله، ریشه ها را خوب نگاه کنید. اگر جاهایی سیاه، نرم یا پوسیده دیدید، با یک قیچی تمیز و تیز آن ها را بچینید. این هرس کردن مثل یک جراحی کوچولو است که گیاه را از شر قسمت های بیمار خلاص می نماید.

حالا نوبت خانه نو شمعدانی است. اگر گلدان قبلی را می خواهید دوباره بهره ببرید، اول حسابی گلدان را بشویید و ضدعفونی کنید تا هیچ میکروبی نماند. بعد، یک خاک تازه آماده کنید. مثلاً خاک باغچه را با پیت ماس، پرلیت و کمی کود آلی قاطی کنید. این ترکیب هم سبک است، هم مغذی و هم آب را خوب رد می نماید. گلدان را تا نصفه با خاک پر کنید و آماده باشید برای کاشت.

گیاه را وسط گلدان بگذارید و دور ریشه ها را با خاک تازه پر کنید. خاک را کمی با دست فشار بدهید که شمعدانی محکم سر جایش بماند، ولی نه آنقدر که ریشه ها خفه شوند. تهویه برای ریشه ها خیلی مهم است، پس زیاده روی نکنید. بعد از کاشت، یک آبیاری سبک بکنید که خاک خیس بگردد و دور ریشه ها جا بیفتد. آب اضافی را هم از زیرگلدانی خالی کنید که ریشه ها توی آب غرق نشوند. حالا شمعدانی آماده است که زندگی نوش را آغاز کند.

راستی، انتخاب گلدان هم توی این ماجرا نقش دارد. گلدان های سفالی، چون آب را سریع تبخیر می نمایند، ممکن است خاک را زود خشک نمایند و شما را مجبور نمایند بیشتر آبیاری کنید. اما گلدان های فایبرگلاس، هم شیک و مقاوم اند، هم رطوبت را بهتر نگه می دارند و زهکشی خوبی دارند.

بعد از تعویض خاک شمعدانی چه کنیم؟

بعد از تعویض خاک شمعدانی، ریشه ها باید بتوانند نفس بکشند و آزاد باشند. خاک سفت و بدون هوا مثل این است که شمعدانی را توی یک جعبه دربسته حبس کنید. برای همین، موادی مثل پرلیت یا ورمیکولیت توی خاک معجزه می نمایند. این ها مثل حباب های ریز توی خاک می مانند که هم هوا به ریشه ها می رسانند و هم جلوی جمع شدن آب را می گیرند. نتیجه اش یک خاک سبک و پفکی است که ریشه ها عاشقش می شوند.

نور و دما؛ برترین دوستان شمعدانی

شمعدانی عاشق نور است و بعد از تعویض خاک، نور خوب مثل یک معجون جادویی بهش یاری می نماید که سریع تر سرپا بگردد. در آفتاب مستقیم، گل ها و برگ ها حسابی جان می گیرند، ولی اگر آفتاب خیلی تند و سوزان باشد، برگ ها ممکن است بسوزند و قهوه ای شوند. در برترین جا نزدیک یک پنجره با نور غیرمستقیم است که هم روشن باشد و هم ملایم.

دما هم برای شمعدانی حرف اول را می زند. این گیاه دمای بین 18 تا 25 درجه را دوست دارد و در این محدوده مثل یک پرنسس مسرور زندگی می نماید. اگر دما زیر 10 درجه برود، انگار یخ می زند و رشدش متوقف می گردد. بعد از تعویض خاک، پس یادتان باشد پس از تعویض خاک آن را در جای گرم و بدون نوسانات دمایی نگهش دارید تا شوک نبیند.

آبیاری درست؛ نه زیاد، نه کم

بعد از تعویض خاک، آبیاری یک هنر است که باید با ظرافت انجامش بدهید. درچند روز اول، گیاه هنوز دارد با خاک نو آشنا می گردد، پس آب زیاد ندهید که ریشه ها غرق نشوند. برترین راه این است که انگشتتان را توی خاک فرو کنید؛ اگر سطحش خشک بود، وقت آبیاری است. اگه هنوز مرطوب بود، دست نگه دارید. آبیاری زیاد ریشه ها را پوسانده و کم آبی هم برگ ها را خشک و بی جان می نماید. در تابستان که هوا گرم تر است، آبیاری را بیشتر کنید، ولی در زمستان که گیاه خوابیده، کمتر آب بدهید.

تغذیه و کوددهی؛ سوختی برای رشد

بعد از تعویض خاک، شمعدانی مثل یک ورزشکار بعد از تمرین احتیاج به غذا دارد. خاک تازه مواد مغذی دارد، ولی این مواد کم کم مصرف می شوند و گیاه گرسنه می ماند. برای همین، کوددهی منظم می تواند رشدش را حسابی بهتر کند. کودهای مایع که نیتروژن، فسفر و پتاسیم دارند، برای شمعدانی عالی اند. نیتروژن برگ ها را سبز و شاداب، فسفر ریشه ها را قوی تر و پتاسیم گل ها را پررنگ و پرتعداد می نماید.

بیماری ها و آفات؛ دشمن های کوچک شمعدانی

بعد از تعویض خاک، شمعدانی ممکن است کمی حساس گردد و مستعد بیماری یا آفت بگردد. قارچ ها و باکتری ها اگر خاک زیاد خیس بماند یا زهکشی بد باشد، سریع رشد می نمایند و ریشه ها را اذیت می نمایند. برای همین، همواره از خاک استریل و باکیفیت بهره ببرید و آبیاری را درست تنظیم کنید. شته ها و کنه ها هم گاهی سراغ برگ ها می آیند و با مکیدن شیره گیاه، ضعیفش می نمایند. اگر لکه های زرد یا تارهای ریز روی برگ ها دیدید، با یک پارچه مرطوب یا محلول صابون ملایم، آفت ها را پاک کنید. گلدان فایبرگلاس چون سطحش صاف و غیرمتخلخل است، کمتر اجازه می دهد قارچ ها رشد نمایند و به سلامت گیاه یاری می نماید. توی فلاورباکس هم، چون گیاه ها نزدیک هم هستند، مرتب چکشان کنید که اگر یکی مریض شد، به بقیه سرایت نکند.

کلام آخر

شمعدانی با خاک تازه، مثل یک پرنده است که از قفس آزاد شده و دوباره بال می زند. برترین وقت برای تعویض خاک، اوایل بهار است و با یک خاک سبک و مغذی، می توانید جادوی گل هایش را ببینید. با کمی عشق، نور، آب و مراقبت، شمعدانی تان سال ها کنار شما می ماند و هر روز با گل هایش بهتان لبخند می زند.